Karbon ayak izi, insan faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının karbondioksit cinsinden ölçüsüdür. Çevresel etkiyi ölçülebilir kılan karbon ayak izi, küresel ısınmaya karşı pratik çözümler üretmeye yardımcı oluyor. Dünyaya verilen zararın bir göstergesi olması, bu zararı azaltma yolunda atılacak rasyonel adımları belirlemeyi kolaylaştırıyor. 

Bireysel olarak karbon ayak izinin küçültülmesi iklim değişikliğiyle mücadele etmenin temelinde yer alıyor. Daha küçük bir karbon ayak izine sahip olmak, çevreye daha az zarar vermek demek. Siz de günlük hayattaki alışkanlarınızda küçük değişiklikler yaparak karbon ayak izinizi küçültebilirsiniz.

Bireyin karbon ayak izini ne küçültür diye merak ediyorsanız doğru yerdesiniz. 13 pratik yöntemle çevre etkinizi en aza indirebilirsiniz! Bireysel karbon ayak izini küçültmenin yollarını keşfetmeden önce birincil ve ikincil karbon ayak izini daha yakından tanıyalım.

Karbon Ayak İzi Nedir?

Karbon ayak izi, metan gazı dahil sera gazı emisyonlarının karbondioksit eşdeğeri (CO2e) cinsinden gösterilmesidir. Karbon ayak izi ülkeler, bireyler veya şirketler için ayrı ayrı hesaplanabilir. 

Bireysel olarak baktığımızda karbon ayak izi, toplam sera gazı üretimindeki kişisel pay olarak tanımlanabilir. 

Kurumların karbon ayak izi, ürün ve servislerin üretiminden ve tedarik zincirinden kaynaklanan karbon emisyonlarının ölçüsüdür.

Karbon ayak izi, birincil ve ikincil olmak üzere ikiye ayrılır. Böylece, doğrudan ve dolaylı karbon emisyonları daha detaylı bir şekilde gösterilebilir. Karbon ayak izi türlerini daha yakından tanıyalım: 

Birincil (Doğrudan) Karbon Ayak İzi

Birincil karbon ayak izi, kişilerin veya kurumların faaliyetlerinde kullanılan fosil yakıtların yanmasından ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının ölçüsüdür. Buna evsel enerji tüketiminden ve ulaşım faaliyetlerinden kaynaklanan karbon emisyonları dahildir. 

Böylece, doğrudan ortaya çıkmasına sebep olunan sera gazı salımları ölçülmektedir.

İkincil (Dolaylı) Karbon Ayak İzi

İkincil karbon ayak izi, kullanılan ürünlerin yaşam döngüsü boyunca meydana getirdiği sera gazı emisyonlarının ölçüsüdür. Başka bir deyimle, kullanılan ürünlerin çevreye verdiği zararın hesaplanmasıdır.

Bu ayak izi türü kapsamında dolaylı olarak sebep olunan karbon emisyonları ölçülmektedir. 

Karbon Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?

Küresel ısınmayla bireysel olarak mücadele etmenin yolu doğru bir şekilde karbon ayak izi hesaplama yapmaktan geçiyor. 

Karbon ayak izi bireysel veya kurumsal olarak ayrı ayrı hesaplanabilir. 

Bireysel Karbon Ayak İzi Hesaplama

Bu hesaplama türü, bireylerin aktivitelerinden (ulaşım, beslenme, ısınma vb.) ve tüketimlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının ölçülmesi olarak tanımlanır.

Bu alanda birçok karbon hesaplama programı vardır. Örneğin, Semtrio’nun özgün ve isabetli hesaplamalar sunan kişisel karbon ayak izi hesaplama aracı Co2nnector’u inceleyebilirsiniz.

Kurumsal Karbon Ayak İzi Hesaplama

Kurumsal karbon ayak izi hesaplaması, ISO 14064-1 ve GHG Protocol tabanlı olmak üzere iki farklı türde yapılmaktadır.

Daha detaylı bilgi için Semtrio’nun kurumsal karbon ayak izi hesaplama hizmetini inceleyebilirsiniz.

Hesaplama yapmadan bireysel anlamda karbon ayak izi küçültmek de mümkün. Bu konudaki en iyi yöntemleri sizin için listeledik: 

Bireysel Karbon Ayak İzinizi Azaltmak için En Etkili 13 Yöntem

Evde, ofiste veya okulda uygulayabileceğiniz pratik yöntemler ile çevresel etkinizi en aza indirebilirsiniz.

1- Isı yalıtımı yapın.

Isınmak için harcanan fosil yakıtları (doğalgaz ve kömür) azaltmanın en kolay yolu ısı yalıtımı sağlamaktır. Bu sayede karbon ayak izinizi azaltırken kaynak tasarrufu da sağlarsınız.

2- Yenilenebilir enerji kullanın.

Evde tüketilen elektrik, üretiminde fosil yakıt kullanıldığı için karbon ayak izinizi artırır. Yaşadığınız bölgeye uygun güneş enerjisi paneli var mı diye araştırabilirsiniz. Eğer varsa, yenilenebilir enerjiye geçiş yapmak karbon emisyonlarınızı azaltacaktır. 

3- Evinizde enerji verimliliği sağlayın.

Enerji açısından verimli ev aletleri (çamaşır ve bulaşık makinası gibi) kullanabilirsiniz. Kullanmadığınız elektronik aletleri kapatarak hem daha verimli hem de daha çevreci bir hayat tarzı benimseyebilirsiniz.

4- Yeşil alanları koruyun.

Atmosferdeki karbondioksiti emen ağaçlar çevresel etkinin telafi edilmesi bakımından oldukça önemlidir. Yeşil alanları koruyarak karbondioksit salımlarını dengelemeye destek olabilirsiniz. Ayrıca, emisyonlarınızı ofsetleyerek karbon ayak izinizi sıfırlayabilirsiniz.

5- Beslenme alışkanlıklarınızı iyileştirin.

Üretiminde yüksek miktarda karbon emisyonu meydana gelen kırmızı et tüketimini azaltarak karbon ayak izinizi küçültebilirsiniz. Ayrıca, yerel gıdaları tercih ederek tedarik zincirinde daha az emisyon meydana gelen ürünleri tüketebilirsiniz.

6- Atıklarınızı ayrıştırın.

Etkili bir atık yönetimi ile karbon ayak izinizi küçültebilirsiniz. Atıklarınızı ayrıştırmanız geri dönüşüm sürecini yönetmenizi kolaylaştırır. Etkili bir geri dönüşüm süreci sayesinde çevre kirliliğinin önüne geçmiş olursunuz. 

7- Plastik kullanımına dikkat edin.

Geri dönüşümü zor olan plastikleri kullanmayı azaltarak çevresel etkinizi azaltabilirsiniz. Tek kullanımlık plastik şişeleri tercih etmemeniz aynı zamanda atıklarınızı rahat bir şekilde yönetmenizi sağlayacaktır.

8- Toplu taşımayı tercih edin.

Fosil yakıt kullanımı, ulaşım sırasında önemli miktarda sera gazı salımı meydana gelmesine sebep olmaktadır. Toplu taşımayı, hatta mumkunse bisikleti tercih ederek karbon ayak izinizi küçültebilirsiniz. 

9- Kağıt tüketiminizi azaltın. 

Dijital yöntemler sayesinde kağıt tüketimini azaltmak hiç olmadığı kadar kolaylaştı. Tüm belgelerinizi çevrimiçi saklayarak doğayı korumaya katkıda bulunabilirsiniz. Ayrıca, kağıt tüketimini azaltmanız daha az atık meydana gelmesini sağlayacaktır.

10- İkinci el kullanımınızı arttırın.

Tüketim alışkanlıklarınızı iyileştirerek atık yönetiminizi kolaylaştırabilirsiniz. İkinci el kullanımınızı arttırmanız daha az atık meydana gelmesi demek. Böylece, çevre kirliliği de önlenmiş olacaktır. 

11- İhtiyacınız kadar kıyafet kullanın.

Kullanılmadığı halde alınan kıyafetler karbon ayak izini arttırmaktadır. Üretiminde ve tedarik zincirinde karbon emisyonu meydana gelen ürünleri daha bilinçli bir şekilde kullanarak çevresel etkinizi azaltabilirsiniz. Ayrıca, temel ihtiyaçlarınız kadar tekstil ürünü satın alarak atıklarınızı azaltabilirsiniz.

12- Yerel tatilleri tercih edin.

Yerel tatilleri tercih etmek, ulaşım kaynaklı emisyonları en aza indirmek anlamına gelir. Daha kısa yolculuklara çıkarak karbon ayak izinizi küçültebilirsiniz. Ayrıca, emisyonlarınızı azaltmaya ek olarak yerel ekonomiye de katkıda bulunmuş olursunuz.

13- Direkt uçuşları tercih edin.

Uçuşlar her ne kadar sera gazı emisyonuna sebep olsa da hayatımızın önemli bir parçası. İş, okul ve tatil için hızlı ve pratik imkanlar sunan birçok uçuş aktarmalı olarak gerçekleştirilmektedir. Direkt uçuşları tercih ederek uçuş kaynaklı karbon ayak izinizi en aza indirebilirsiniz. 

Yukarıdaki yöntemleri takip ederek daha sürdürülebilir bir hayat tarzı benimseyebilirsiniz. İklim değişikliğine karşı mücadeleye katılarak çevre bilincinin yayılmasına destek olabilirsiniz.